Nā te toi o te whakaaro o ngā ākonga i rewa ai tētahi pakihi haerenga

Te Kura Kaupapa Māori o Ngā Mokopuna won $2,500 thanks to a winning entry by students Waimarama Tapiata-Bright, Rakairoa Campbell and Rauru-ki-tahi Fitzgerald.

Te Kura Kaupapa Māori o Ngā Mokopuna won $2,500 thanks to a winning entry by students Waimarama Tapiata-Bright, Rakairoa Campbell and Rauru-ki-tahi Fitzgerald.


Kātahi anō kia tīmata te pakihi haerenga o ngā ākonga o Te Kura Kaupapa Māori o Ngā Mokopuna I Motukairangi, nā runga I te tautoko o ngā pūtea whiwhi I toa I a rātou I tētahi whakataetae mahere pūtea.  

I whakangao a Rakairoa Campbell (mauī), rātou ko Tapiata-Bright ko Rauru-ki-tahi Fitzgerald i ā rātou moni whiwhi mai i tētahi whakataetae mahere pūtea a Sorted in Schools ki tētahi whakaaturanga toi whakaahua i whakarewa ōkawa i tā rātou pakihi a Ngā Tapuwae a Taraika, ā, tuia ki tērā he kaupapa kohi moni mā ngā ākonga teina o te kura.  

I toa i te tokotoru nei a Waimarama Tapiata-Bright rātou ko Rakairoa Campbell, ko Rauru-ki-tahi Fitzgerald te $2,500 i tētahi whakataetae e kīia nei ko Money Jam, i whakahaeretia e Te whai hua - kia ora! Sorted in Schools he hōtaka mātauranga ahumoni I whakaputahia e Te Ara Ahunga Ora.  

Nā te pūtea whiwhi nei i āwhina i te tokotoru ki te rapu pūtea e hono tahi atu ai rātou ki a Te Papa ki te hautū i tētahi whakaaturanga whakaahua, kotahi wiki te roa, i whakarewaina ōkawatia tā rātou pakihi haerenga e karangahia nei ko Ngā Tapuwae a Taraika.  

Kei roto i te whakaaturanga nei a Kupe sites – landmarks of a great voyager, e 36 ngā whakaahua me ngā whakamārama hōhonu e hāngai ana ki ngā wāhi i haere ai a Kupe, te  kaihautū, te kaiwhakatere rongonui hoki, puta noa i Aotearoa.  

I toko ake te whakaaro i roto i ngā akoranga Mātai Pakihi a te tokotoru. I te wā e aro ana ngā mahi ako ki te Kaupapa o te whakahaere pakihi, i ngana rātou ki te whakakotahi i tērā me te Kaupapa o te whakanui I ā rātou kōrero tuku iho.   

Mā Ngā Tapuwae a Taraika e ārahi haere i ngā rōpū utu ki ngā wāhi i tau ai a Kupe i Te Whanganui-a-Tara, tatū noa ki ētahi kei roto i ngā whakaahua. Ka tīmata ngā haerenga mā raro hei te Wāhanga 4, engari i te hiahia kē ēnei rakihinonga pūhou ki te whakatairanga i te kaupapa ināianei. Otirā i tutuki tērā, i te pupūtanga ake o te whakaaro whakatairanga nei, i kapo ake i te hirikapo o te hapori.   

E ai ki a Rauru-ki-tahi, te Kaiwhakahaere Hoko, Whakatairanga me ngā Whakawhitiwhiti "Kia uru mai te whakairo mō Ngā Tapuwae a Taraika, I korero mai tā mātou Kaiako mō te whakaaturanga o Ngā Wāhi o Kupe i tū ki Te Papa i ngā rā tata nei. Nā tērā i toko ake te whakaaro ki te pātai ki a Te Papa mēnā ka tukuna mai tērā ki a mātou mō te wā poto, ā, ka ahu mai i tērā."  

I koa katoa a Te Papa, ā, i pārekareka rātou ki te take i whai nei ngā ākonga Tau 12 nei kia angitu ai tā rātou whakarewanga pakihi.  

Ko ngā moni kohi katoa o te pō whakatuwhera i te whakaaturanga ka haere ki te haerenga o te kura tuatahi ki ngā whakataetae kapa haka ā-motu i Whakatū hei te paunga o tēnei tau.  

E ai ki a Renee Campbell, te kaiako, "I whakaaturia te kaupapa nei e rāotu ki ngā tini tāngata pēnei i a He Toa Takitini me Te Kaunihera o Te Whanganui-a-Tara, tatū noa ki te whanau whānui ki te rapu whakaaetanga ki tā mātou e mahi nei. He nui ngā whakaharatau o te korero ki ngā rōpū ki te rapu pūtea, nā, nō te pueatanga mai o te whakataetae o Money Jam, i akiaki au i a rātou kia whāia."  

"He tino pai rawa atu ngā whakahoki kōrero ki ngā ākonga i te hapori me ngā kaporeihana e kaingākau ana ki ngā haerenga mā raro.  He nui te hunga e rikarika ana ki te ako haere I ngā korero o te rohe nei, ā, he huarahi pai tēnei mā rātou ki te ako i ngā āhuatanga whakahaere pakihi. E tino whakahī ana au i ā rātou mahi."  

He whakanuitanga pārekareka te pō whakatuwhera o te whakaaturanga, i uru ai te mahi whakarite a ngā ākonga i te karakia, te kapa haka me ngā kai kakato mā ngā manuhiri. I tautokona hoki e ngā tamariki nohinohi, otirā i whakaaturia ngā mahi poi, ā, ka mura katoa te marea I a rātou menemene.  

"He nui ngā mahi whakariterite engari i tino pai tā rātou mahi, " te kī a Campbell.  

Neke atu i te 60 ngā tāngata i tae atu ki te pō whakatuwhera, ā, I tuku koha hoki hei whakaatu I te tautoko, nā tērā i tutuki i ēnei ākonga pūmanawa nui tētahi kaupapa kohi pūtea mīharo rawa, ā, me te whakarewa hohoro i a Ngā Tapuwae a Tarakura.  

E ai ki Te Kaitakawaenga i Te Ara Ahunga Ora a Marina Kawe-Peautolu, inā te nui o ngā mahere pūtea i whakaurua atu ki te whakataetae mō ngā momo kaupapa kohi moni maha.     

"I tino āta whakaarotia, āta whakatakotoria hoki te tono a Te Kura Kaupapa Māori o Ngā Mokopuna. I tino mīharo mātou i te atamai me te auaha o tō rātou kaupapa kohi moni. I pārekareka hoki ki a mātou te āhuatanga o tēnei kaupapa me tā rātou pakihi e āwhina hāngai ana i ā rātou ākonga teina ki te whakatutuki i ō rātou wawata. Mō mātou nei, kāore he tono i tua atu."  

Hei tā Erin Thompson te Kaikōkiri Kura i Te Ara Ahunga Ora, "I rawe ki a mātou te tautoko I ēnei rangatahi I pukumahi ki te whakawhanake me te tuku I tētahi whakairo pakihi ahurei e tautoko ana I tō rātou hapori kura me te miramira i te hiranga o te haerenga o Kupe ki Aotearoa. Kāore ōku āwangawanga ka ngākaunui te iwi ki Ngā Tapuwae a Taraika otirā he āheinga mokorea ki te ako I ngā korero tuku iho o ētahi o ngā wāhi hira o Te Whanganui-a-Tara, me te hōhonutanga e mau ana I ngā ingoa.  

Ki a au, i piata mai tēnei hei kaupapa auaha, whai whakaaro hoki, ā, ka tika hoki kia whiwhi I tēnei tono te tūranga toa o te whakataetae o Money Jam i tēnei tau. Tau kē!"  

Ko Te whai hua kia ora! Sorted in Schools he kaupapa āheinga ahumoni kore utu e whai nei ki te whakapakari I ngā ākonga kura tuarua ki te mātauranga, ngā pūkenga me te manawanuitanga ki te whakatau I ngā whakataunga pai me te moni, mai I te wā e wehe atu ai rātou I te kura. Neke atu i te 74% ngā kura tuarua, me te 75% o ngā kura Māori kua rēhita mai ki te whakaako I ngā rauemi, nō reira kei te takiwā o te 216,000 pea ngā ākonga ka whai wāhi mai.  

 

Te Pūtake

Ko Te whai hua kia ora! Schools, Te whai hua - kia ora te kaupapa mātauranga ahumoni tuatahi e tautokona ā-pūtea ana e te Kāwanatanga, ā, e tino hāngai ana ki te Marautanga o Aotearoa me te Mātauranga Huarahi Māori. E whai ana a Sorted in Schools ki te whakapakari i te hunga rangatahi mō te anamata ahumoni, otirā ki te whakatō wawe i ngā whanonga moni pai. 

I whakarewaina ngā rauemi mā ngā ākonga Tau 9 me te 10 i te tau 2019.  Ko ngā rauemi mā ngā ākonga Tau 11 me te 12, otirā i āhei ai rātou ki te rapu whiwhinga mō te NCEA, i whakarewaina i te marama o Pipiri i te tau 2020. 

He whakataetae pāhekoheko a Money Jam i hoahoatia ki te panoni i te āhua o ngā whakaaro o te hunga rangatahi o Aotearoa ki te whakahaere i ā rātou moni. 

Hei te roanga o te Wiki Moni o te Ao (23-28 o Poutūterangi 2021), i akiaki a Te whai hua kia-ora! Sorted in Schools i ngā ākonga ki te hanga mahere, me te mahere pūtea mō tētahi kaupapa kohi moni, mei kore ka whiwhi i te  $2,500 tāra ki te whakatinana i tā rātou kaupapa ME te mea hoki ka tae atu ngā kaihautū e rua o Brain Busters a Chris Kirk rāua ko Mikey Falesiu o te hongere o TVNZ 2 hei manuhiri whakahirahira.