Ka taea e ngā rangatahi Māori te whiwhi paerewa paetae mō te mātauranga ahumoni otirā he tuatahitanga tēnei


Kua waihangatia e Te Ara Ahunga Ora ngā rauemi Paerewa Paetae, otirā he rauemi ako, aromatawai tuatahi hoki o te motu ki te reo Māori, mō te mātauranga ahumoni, hei wāhanga o tana hōtaka a Te whai hua – Kia ora.  

I whakarewaina a Te whai hua – kia ora i ngā tau e whā ki muri, ā, koinei anake te hōtaka e whakaako ana i ngā ākonga ki ngā take moni, ā, e hāngai pū ana ki te New Zealand Curriculum me Te Marautanga o Aotearoa.   

Whakamahia ai tēnei hōtaka ki te 81% o ngā kura Māori , ā, kua tāpaetia hoki ētahi atu Paerewa e pā ana ki ētahi momo kaupapa ako o te āheitanga ahumoni, engari he tuatahitanga tēnei te tāpae i ngā rauemi Paerewa Paetae.  

Hei tā Erin Thompson, te Kaihautū Māori o Te Ara Ahunga Ora, he mea hoahoa tē hōtaka nei ki te whakaako i te moni ki ngā rangatahi, otirā mā ngā tikanga e hāngai ana ki tō rātou ake mōhiotanga paetata me tō rātou tirohanga ki te ao.  

"Ka whakaako ngā rauemi a Te whai hua – Kia ora, i ngā pūkenga moni e tūhono ana ki nga mōhiotanga o te wā nei, me te whakapiki i tō rātou māia ki te moni," hei tāna.  

"Ka whakarato ngā rauemi Paerewa Paetae hou nei ki te reo Māori i te āheinga ki ngā rangatahi ki te whiwhi whiwhinga NCEA i te wā e ako ana i ngā take moni, me te urungi haere i ngā wero ahumoni, haere ake nei."  

He whānui tonu ngā kaupapa ka kapi i ngā rauemi koreutu a Te Whai hua – Kia ora, pēnei i te tikanga ā-iwi, te hauora me te pāngarau, mai i te Tau 9 ki te Tau 13. Ko ētahi kaupapa kei roto ko te KiwiSaver, te tāke, te penapena me te nama, otirā he rauemi tuihono ētahi, he ngohe pāhekoheko ētahi, kia āhei ai ngā mahi ako whaiaro ā-rōpū, ā-takitahi. 

E kī ana a Erin Thompson, ko tētahi o ngā āhuatanga pakari o Te Whai hua – Kia ora, ko te whakarato i te āheinga mana ōrite ki te mātauranga ahumoni ki ngā ākonga kura tuarua katoa o Aotearoa.  

"E tino tautokona ana e ngā kaiako i ngā tau kua taha ake, e ngākaunui ana ki ngā rauemi whakaako take moni i runga anō i ngā tikanga e rata nei ā rātou ākonga.   

"Mā te whakahāngai i ngā rauemi a Te whai hua – Kia ora, ki te Marautanga o Aotearoa, me te whakarite i te raungāwaritanga, e āhei ai ngā kaiako ki te tuitui i ngā mahi ako ki ngā kaupapa ako maha," hei tā Thompson. 

"He nui ngā painga o te tīmata wawe, ko ngā kaupapa pēnei i te whai tikanga o te penapena, me te pānga o te huamoni whakaputu, me ngā painga o te karo i te nama kino - otirā mā tēnei e noho rite ai ngā ākonga me ō rātou whānau kia angitu ai rātou." 

 

MUTUNGA 

 

Pānui ki ngā ringa takatā: 

Mō Te whai hua – Kia ora, Sorted in Schools 

Nō te tau 2019 i whakarewaina e Te Ara Ahunga Ora a Te Whai Hua – Kia ora, otirā he 78% ngā kura tuarua o Aotearoa e whai wāhi ana, tatū noa ki te 81% o ngā kura Māori. 

Koinei te hōtaka mātauranga ahumoni tuatahi kua tautokona e te kāwanatanga, kua whakahāngaitia ki te marautanga, ā, ka taea te whakaako hei wāhanga o ngā mahi ako o ia rā, ki ngā kaupapa huhua pēnei i te pāngarau, te tikanga ā-iwi, te hangarau, te Reo Ingarihi, tatū noa ki te haura. Ka kapi i ngā rauemi ngā take pēnei i te nama, te whakahaere moni, te KiwiSaver me te inihua, ā, kei roto ētahi rauemi ako, aromatawai hoki  mō ngā paerewa NCEA me ngā paerewa paetae. 

Neke atu i te 300 ngā rauemi kua hoahoatia e ngā kaiako, mā ngā kaiako, e wātea kē ana ki te paetukutuku o sortedinschools.org.nz, ā, ka whakarato mātou i ngā awheawhe akoranga ngaio koreutu me ngā kauhaurangi hei āwhina i ngā kaiako kia māia ai rātou ki te whakaako i te kaupapa nei. Pātai atu ki tō kura tuarua mēnā kāore koe i kite i a rātou e whakamahi ana i ēnei. 

I ngā marama 12 kua taha ake, 68% ngā kura kua whakamahi i Te whai hua - kia ora, ā, 97% ngā kaiako e ngākaunui ana ki Te whai hua - kia ora hei hōtaka āheinga ahumoni. Ka mutu, he koreutu te katoa. 

 

Ngā whakapā pāpāho:  

Mō ētahi atu mōhiohio, ki te whakarite uiui rānei, whakapā atu ki: 

Elizabeth O’Halloran - Communications Lead 

Te Ara Ahunga Ora Retirement  

waea kawe +64 21 749 467